ناگفته هایی درباره وضعیت زنان معلم در نظام نابسامان آموزشی کشور
نگاهی به وضعیت زنان معلم و فقر معلمین در ایران
آموزش و پرورش در ۱۰سال اخیر، توسط۵وزیر و ۴سرپرست اداره شده است؛ وضعیتی که حتی خامنه‌ای هم به بلبشو بودن این وزارتخانه اعتراف کرد. این نتیجه ۴۰سال اداره نکبت‌بار وزارتخانه‌یی است که امور آموزش و تربیت فرزندان مردم را بعهده دارد.
در نبود امکانات و تجهیزات لازم در مدارس دولتی و فرسودگی زیر‌ساخت‌ها، آن هم در شرایطی که هزاران دانش‌آموز در مناطق محروم کشور از همین امکانات به دور هستند. علاوه بر اینکه رژیم آخوندی چشم دیدن معلمان آزاده را ندارد: «متأسفانه بی‌اعتنایی به معلم و احترام و جایگاه او افزایش یافته و قدرت و نقش او در کلاس درس، گاه در حد یک مبصر تنزل یافته است.» (سایت حکومتی الف – ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۲)
وزیر آموزش وپرورش رژیم دربهمن ماه گذشته گفت: اکنون۶۴ درصد از فرهنگیان کشور، بانوان هستند. (خبرگزاری حکومتی برنا- ۳ بهمن ۱۴۰۱)
مشاور امور زنان وزیر آموزش و پرورش نیز آمار زنان معلم را ۵۰۰هزار نفر اعلام کرد و گفت علاوه بر اینها ۵۰هزار نفر نیز دانشجومعلم هستند. از این تعداد، ۳۲هزارنفر در سطوح مدیر در آموزش و پرورش مشغول فعالیت هستند. (سایت حکومتی ایران اکونومیست-۳ بهمن ۱۴۰۱)
کمبود معلم در آموزش و پرورش ایران
وزارت آموزش و پرورش علاوه بر نداشتن وزیر، با کمبود ۳۰۰هزار معلم و ۵۰هزار مربی پرورشی هم مواجه است. اگر استانداردهای جهانی را معیار قرار دهیم کمبود معلم بیش از رقم اعلام شده است: «متأسفانه وزارت آموزش و پرورش هم‌چنان با روش‌های فرسوده و به‌قول کارشناسان استثمار معلمان، کار خود را پیش می‌برد.» (روزنامه حکومتی هم‌میهن – ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲)
دانشگاه فرهنگیان نیزکه وظیفه تربیت معلم را بعهده داشت، چشم انداز روشنی ندارد چرا که به دلیل کاهش جذب دانشجو در سالهای۹۳ تا۹۵ نتوانست کمبود معلم را جبران کند. (سایت حکومتی قدس آنلاین – ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲)
در حال حاضر کمبود معلم به دو شیوه «سربازمعلم» و «معلمان خرید خدمت» تأمین می شود که بیشتر آنها بدون گذراندن دوره‌های معلمی راهی کلاس درس می شوند و با توجه به نوع قرارداد، بیشتر آنها امنیت شغلی و انگیزه لازم برای کار ندارند. (سایت حکومتی قدس آنلاین – ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲)
محمد محمدی، مدیرکل دفتر آموزش دبستانی اظهار میکند: معلم‌هایی که از اوایل انقلاب تا سال۱۳۷۰ در آموزش و پرورش استخدام شده‌اند، در سالهای اخیر با ۳۰ تا ۳۵ سال خدمت بازنشسته شده‌اند و یا در آستانه بازنشستگی هستند و ما با حجم بسیار زیادی از بازنشستگی معلمان از چند سال گذشته تا چندسال پیش‌رو روبه‌رو خواهیم بود که این مسئله موجب کمبود نیروی انسانی در مقطع ابتدایی و دوره متوسطه شده و با توجه به اینکه در دوره‌ای ۱۵ساله تربیت معلم تعطیل بود، اکنون به کمبود معلم رسیده‌ایم. ضمن آنکه طی سالهای ۹۳ تا ۹۵ نیز جذب دانشجو در دانشگاه فرهنگیان به کمترین عدد ممکن رسید که مجموع این عوامل وضعیت موجود را رقم زده است. (سایت حکومتی قدس آنلاین – ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲)
البته سالهاست که کمبود معلم در کشور وجود دارد.اما هزاران هزار معلم واجد شرایط نیز، بدون استخدام رسمی در شرایط اسفناکی به سر می‌برند. سیاست آموزش و پرورش رژیم رفع کمبود از طریق استخدام موقت و پیمانی معلمان غیررسمی با عناوین مختلف است تا بتواند حقوق کمتری بپردازد. معلمان غیررسمی از حداقل حقوق و پوشش بیمه و مزایای معلمان رسمی برخوردار نیستند و حتی همین حقوق ناچیز نیز ماهها به معلمان رسمی و غیررسمی پرداخت نمی‌شود. امنیت‌شغلی نیز برای معلمانی که در بخش‌های خصوصی فعالیت میکنند، وجود ندارد و قراردادهایشان مثل کارگران بخش خصوصی، موقتی و سالانه است.» (روزنامه حکومتی هم میهن – ۲۲ فروردین ۱۴۰۲)
فقر معلمین زن در ایران
سخنگوی کانون صنفی معلمان گفت: باتوجه به سقف حقوق معلمان که الان به‌صورت میانگین نهایتا بین ۷ تا ۹ میلیون تومان است و براساس آمار، که خط فقر بالای ۲۰میلیون تومان است، شاهد یک فاصله بسیار زیاد هستیم. حتی اگر طرح رتبه‌بندی هم به‌صورت کامل اجرا شود، به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند پاسخگوی وضعیت معیشتی معلمان در شرایط فعلی باشد. وی افزود: «فاصله بین دستمزد و خط فقر در طول سالیان، مدام در حال افزایش بوده و امروز به شدیدترین حد خود رسیده است(روزنامه حکومتی هم‌میهن – ۲۲ فروردین۱۴۰۲)
در حال حاضر حقوق پایه معلمین۵میلیون و ۶۰۰هزارتومان است که اگر با سابقه کار و شرایط مورد نظر آموزش و پرورش، وارد مراحل رتبه بندی بشوند در درجه اول ۴۵درصد به حقوقشان اضافه خواهد‌شد. ولی این نظام رتبه‌بندی هنوز به اجرا در نیامده‌است. (سایت حکومتی ایران‌تحصیل – ۲۷ فروردین ۱۴۰۲)
گفته می شود حقوق دانشجو معلمان در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۷ میلیون و ۹۲۰ هزار تومان خواهد بود. ولی اجرا این افزایش حقوق نیز، نیاز به‌تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان دارد. و از این مبلغ ۲۰تا۴۵درصد بابت خدمات دانشگاهی و خوابگاهی کسر خواهد‌شد. (سایت حکومتی ایران‌تحصیل – ۲۷ فروردین ۱۴۰۲)
یک معلم در آموزش و پرورش در مورد رتبه بندی می گوید: اغلب معلمان براساس آیین‌نامه رتبه‌بندی باید مشمول رتبه۳ می‌شدند. این درحالیست که از حدود یک میلیون معلم رسمی آموزش و پرورش تنها هزار و ۲۰۰ نفر دارای رتبه حداکثر رتبه ۵ شدند. خود بنده به‌عنوان یک معلم نزدیک ۳۰ سال سابقه دارای مدرک فوق لیسانس که کتاب ترجمه‌کردم، رتبه۲ شدم. بسیاری از معلمان با سابقه و تحصیل کرده ما دارای رتبه‌های حداقلی ۱ و ۲ از میان ۵ رتبه شدند! وی افزود: عموم معلمان یعنی بین ۶۰ تا ۷۰ درصد آنان رتبه زیر ۳ داشتند یعنی مشمول رتبه‌های صفر، یک و دو بودند. (سایت حکومتی ایران‌تحصیل – ۲۷ فروردین ۱۴۰۲)
حقوق معلمین ابتدایی نیز در حال حاضر ۶میلیون و ۷۰۰هزارتومان است.(سایت حکومتی پاسخ به ما – فروردین۱۴۰۲)
در نظام رتبه‌بندی معلمین، نماینده از جانب معلمین حضور نداشته و بدون در نظر‌گرفتن مدارک تحصیلی و سوابق‌کاری، حقوق ۸۰درصد از معلمین به ۸میلیون تومان هم نمی رسد.
یک کارشناس اقتصادی به روزنامه شرق گفت: براساس مطالعاتی که انجام داده‌ایم ۵۴درصد معلمان شهر تهران زیر خط فقر درآمدی قرار دارند. که البته روز به روز فقر معلمین بیشتر می شود.(روزنامه حکومتی شرق – ۱۱ آذر ۱۴۰۱)
براساس آخرین عددی که دولت اعلام کرده، میانگین دریافتی فرهنگیان بازنشسته حتی به‌رقم ۶ میلیون تومان هم نمی‌رسد و اکنون باتوجه به خط فقر و تورم، دریافتی معلمان و بازنشستگان ما اگر نگوییم زیرخط فقر مطلق است، اما حداقل با فقر مطلق برابری میکند. (سایت حکومتی خبرآنلاین – ۲۵ آذر ۱۴۰۰)
ابراهیم سحرخیز- معاون پیشین آموزش‌وپرورش افزود: بودجه آموزش‌وپرورش ما واقعی و عملیاتی نیست و ۳۰ سال است اعتبارات این وزارتخانه با واقعیت‌ها انطباق ندارد. وی همچنین به کمبود۳۰۰هزار نفری معلم پرداخت و گفت: ما از معلمان بازنشسته برای کمبودها استفاده میکنیم که علاوه بر ۲۴ساعت درس در هفته ۲۴ساعت هم اضافه کار میکنند اما به همینها یک سوم حقوق آنهم بعد از یکسال پرداخت می شود که این معوقه ها دردسرساز بوده و باعث اعتراض خواهد بود. (سایت حکومتی شفقنا – ۸ دی ۱۴۰۰)
اعتراضات معلمین
در طی سه دهه گذشته فرهنگیان نسبت به وضعیت نابسامان آموزش و پرورش و کمبودهای آموزشی و وضعیت ناعادلانه معیشتی، معترض بوده‌اند. اعتراض و تظاهرات معلمین اخیرا گسترده و سراسری گشته که زنان معلم در آنها نقش برجسته ای ایفا کرده اند.
البته باید گفت که این مطالبات تنها در مسائل معیشتی خلاصه نمی شود. بلکه کمبود نیروی انسانی، کمبود بودجه‌ی اختصاصی به وزارت آموزش و پرورش، محتوای کتب درسی، عدم عدالت آموزشی، تبعیض در حقوق و مزایا در مقایسه با سایر کارکنان دولت، بازی با روح و روان فرهنگیان با طرح‌های غیر‌کارشناسی و ظالمانه‌ای مانند رتبه‌بندی و معلم تمام وقت، بی‌اعتنایی به شأن معنوی معلم، بیمه‌های ناکارآمد فرهنگیان و … مشکلاتی هستند که جامعه‌ی بزرگ فرهنگیان به آن معترض هستند.
بی اعتنایی و کم توجهی دولت به خواسته‌های فرهنگیان و عدم حمایت وزیر آموزش و پرورش وحتی تهدید به اخراج فرهنگیان معترض و ایجاد موانع متعدد در مقابل مطالبات فرهنگیان، نه تنها اعتراضات را خاموش نکرده‌است بلکه سبب شده‌است تا فرهنگیان با سرسختی و قاطعیت بیشتر خواسته‌های خود را در کف خیابان، پیگیری نمایند.
یک کارشناس آموزشی گفت: معلمان چند دهه‌ایست که نسبت به فاصله‌شان به خط فقر و میانگین جامعه اعتراض دارند. وی در مورد صندوق ذخیره فرهنگیان اظهار داشت: این صندوق مربوط به فرهنگیان است که ماهانه مبلغی از حقوقشان را به این صندوق واریز میکنند ولی زمانی که می بینند معلمی با مدرک دکترا ۸ونیم میلیون تومان حقوق میگیرد ولی مدیرعامل پتروشیمی دنا حقوق ۷۳میلیونی دارد، معترض میشوند. (خبرگزاری حکومتی برنا – ۲۱ دی ۱۴۰۰)
امسال اعتراض و تظاهرات معلمان ادامه داشته و در ۱۴استان کشور نسبت به آزادی معلمان زندانی و اعتراض به رتبه‌بندی ناعادلانه و بی‌کفایتی نظام تجمع کنند. گرچه بهای آن زندان و اسارت و اخراج معلمان شریف میهن باشد. آنان که روزگاری دست‌کم معشیت بسامانی داشتند، امروز مانند میلیون‌ها کارگر و تهیدست و بازنشسته جامعه فریاد ناچیزی حقوقشان در برابر تورم خودساخته نظام ولایت فقیه می‌زنند.
معلمین فریاد میزدند: «معلم داد بزن – حقتو فریاد بزن» یا «معلم زندانی آزاد باید گردد»
امروزه معلمانی که غم نان دارند، دانش‌آموزانی که کودکان کار گردیده‌اند و نیز زحمتکشان و کارگران راهی جز برچیدن بساط ننگین نظام را ندارند. انتخاب اول و آخر آنها خشم و خروش در کف خیابان است.