۱۷ اکتبر روز بین المللی ریشه کنی فقر، فرصتی است برای گذری کوتاه بر گسترش دامنه فقر در ایران و زنانه شدن فقر تحت حاکمیت رژیم ملایان در ایران.
در حالی که ایران بر روی دریایی از نفت نشسته، دومین دارنده منابع بزرگ گاز طبیعی در جهان و دارای منابع طبیعی بسیار می باشد، امروز بیش از ۸۰ درصد جامعه ايران زير خط فقر زندگی می کنند و طبقه متوسط اساساً ناپدید شده است. آمار فقر مطلق در کشور از سال ۹۶ تا کنون از ۱۲ درصد به ۵۰ درصد رسیده و نرخ خط فقر نزديک ۶ ميليون تومان شده است.
فقر روزافزون در جامعه ایران ناشی از سیاستهای مخرب رژيم حاکم منجر به تعطیلی کارخانه ها و واحدهای تولیدی، نابودی کشاورزی و گسترش بیکاری شده است در حالی که گرانی و تورم بیداد می کند و حتی قبل از سقوط ارزش پول کشور، قدرت خرید مردم را به شدت کاهش داده بود.
در این میان زنان که قربانی تبعیض مضاعف نهادینه شده در جامعه و قوانین هستند و با موانع متعددی برای اشتغال مواجه می باشند، آسیب پذیرترین قشر جامعه محسوب می شوند. به عنوان نمونه، ۸۲ درصد از جمعیت ۳.۶میلیونی زنان سرپرست خانوار زیر خط فقر زندگی می کنند و شغل مناسبی ندارند، ضمن اینکه از هیچ حمایت دولتی برخوردار نیستند. آمار بالای طلاق در ایران نیز هر روز به آمار این قشر از زنان می افزاید.
به این ترتیب، زنان فقیرترین اقشار جامعه ایران را تشکیل می دهند آنچنان که حتی رسانه‌ها و مقامات حاکمیت نیز به زنانه شدن فقر اعتراف می کنند.
علل افزایش و زنانه شدن فقر
بي‌ثباتي سياست‌هاي اقتصادي، از اصلی ترین عوامل گسترش فقر در جامعه و سوق دادن زنان کارگر به کارهاي عمدتاً خدماتي و با حداقل دستمزد است. صاحبان مشاغل در این بخش ترجيح مي‌دهند بيشتر زنان را به کار بگيرند تا در ازای انجام کار دستمزد کمتري پرداخت کنند. اين زنان در طولاني‌مدت دچار بيماري‌هاي جسمي مي‌شوند ولی همان دستمزد اندک را نیز غالباً به طور مرتب و کامل دریافت نمی کنند.
زهرا شجاعي، دبيرکل مجمع زنان به اصطلاح اصلاح‌طلب، زنانه شدن فقر در ایران را تأیید کرد. وی گفت: «فقر، زنانه شده است. آسيب هاي اجتماعي، خودکشي، فرار دختران از خانه، اعتياد و افزايش آمار زنان زنداني، اين ها مجموع مسائلي است که با آن مواجه هستيم.» (سایت حکومتی دوستان – ۳۰ خرداد ۹۷)
تبعیض جنسیتی و بیکاری زنان
در شرايط کنوني نرخ بيکاري زنان ایران با تحصيلات عالي 23 درصد است در حالي که اين نرخ در ميان مردان ۱۱ درصد می باشد. (خبرگزاري حکومتي فارس ـ ۳۰خرداد۱۳۹۷) این آمار نشان از بازار نامتعادل کار براي زنانی است که با تلاش بسیار از موانع متعدد در زمینه تحصیل عبور می کنند، اما مدارک دانشگاهی شان آنها را به هدف شغلی و استقلال مالی نمی رساند.
در بخشهای خصوصی و دولتی زنان از جمله به دلیل ازدواج و فرزندآوري از استخدام کنار گذاشته می شوند. در بخشهای دولتی مضاف برکمبود جدي فرصت‌هاي شغلي، اولویت استخدام با مردان است و به زنان مجال حضور داده نمی شود.
در حال حاضر تنها 15 درصد از شاغلين کشور زن هستند که از اين ميزان 20 درصدشان شاغل بدون مزد هستند در حاليکه اين آمار براي مردان شاغل ۴/۲ درصد است. ۴۵ درصد زنان ايران فاقد درآمد هستند. (سايت حکومتي فرتاک نيوزـ ۲۶خرداد۱۳۹۷)
مهم‌ترين علل پايين بودن نرخ مشارکت زنان در بازار کار ايران تبعیض نهادینه شده در رابطه با استخدام زنان و قوانین تفکیک جنسیتی در محیط های کار می باشد.
آمار رو به افزایش زنان سرپرست خانوار
مقامات و کارگزاران حکومتی همواره به تبعیض جنسیتی و فقر اشاره می کنند بدون اینکه برای حل این معضلات گامی بردارند. معاون بررسيهاي راهبردي معاونت امور زنان و خانواده رياست جمهوري رژيم اعتراف کرد: «تبعيض و نابرابري، نبود اشتغال و بيکاري و امنيت اجتماعي زنان به‌عنوان سه مشکل اصلي سرپرست خانوار به‌شمار مي‌آيد که پس از آن، نداشتن آزادي و حق انتخاب، نداشتن منزلت اجتماعي و فقر و محروميت اقتصادي در اولويت مشکلات اين زنان است.» (خبرگزاری رسمی ایرنا – 26دی ۱۳۹۵)
تعداد زنان سرپرست خانوار بر اثر روند فزاينده طلاق و کاهش تعداد ازدواج‌ها در جامعه ایران رو به افزایش است. طبق آخرين آمار اعلام شده 3 ميليون و ۶۰۰ هزار زن سرپرست خانوار در ايران وجود دارد که از اين تعداد تنها 200 هزار نفر تحت پوشش سازمان بهزيستي قرار دارند و بیش از 80 درصد آنان بالاي 50 سال سن دارند. این زنان و فرزندانشان به دلیل عدم تأمین مالی دچار آسیب های اجتماعی سخت می شوند.
از جمله این آسیب های اجتماعی که ناشی از زنانه شدن فقر، سر راه گذاشتن و فروش فرزندان و حتی پيش فروش نوزادان به دنیا نیامده، فروش اندامهای بدن، کارتن خوابی، تکدی گری و زباله گردی، می باشند.
به عنوان نمونه یک زن جوان ۲۳ ساله یی آگهی فروش فوری کلیه با گروه خونی o+ را همراه با شماره تلفن خود در خیابان آگهی کرده و نوشته است: «بخاطر خدا آگهی را پاره نکنید. به پولش خیلی نیاز دارم. درک کنید لطفا.»