بیکاری در همه جای ایران بیداد می کند و دستمزدها هیچ همخوانی با قیمت ها در بازار ندارد اما در شهر آستارا دستمزد زنان و مردان تفاوتی باور نکردنی دارد. این وضعیت به طور خاص برای زنان تحصیل کرده ظالمانه است.
زنان تحصیل کرده در شهر آستارا به تازگی طی گزارشی از وضعیت شغل و درآمد خود سخن گفتند. این گزارش به تازگی در سایت حکومتی سلامت نیوز منتشر شده است.
یکی از این زنان با مدرک تحصیلی فوق لیسانس گفت: «یک ماه است سر کار می روم. ۴۰۰ هزار تومان حقوق می گیرم. تازه همکارانم ۳۰۰ هزار تومان می گیرند. به من چون فوق لیسانس دارم صد هزار تومان بیشتر می دهند.»
یکی از دبیران در مدرسه غیرانتفاعی این شهر می گوید دستمزد همه همکارانش همین قدر است نه فقط مدارس که خیلی جاهای دیگر همین وضع است. اگر زنی در آستارا یک میلیون تومان دستمزد بگیرد یعنی حقوقی رویایی است!
یکی از دلایلی که زنان مجبور هستند با همین حقوق پایین سر کار بروند ترس از خانه نشینی و انزوا است. استخدام در این شهر تقریباً غیرممکن است چون ادارات گنجایش پذیرش ندارند. ضمن اینکه پارتی بازی هم وجود دارد. بارها همین زنان به خاطر دستمزد پایین شکایت کردند اما به جایی نرسیدند.
در آستارا یک بازارچه ساحلی با غرفه ها و مغازه های زیاد وجود دارد که اساساً توسط زنان اداره می شود. برخی صاحب غرفه هستند و برخی هم فروشنده.
یکی از این زنان تحصیل کرده که لیسانس فناوری اطلاعات دارد و فروشنده لباس های زنانه است تنها ۷۰۰ هزار تومان در ماه حقوق می گیرد. او در مورد کارش می گوید: «اگر کسی تازه کار باشد ۵۰۰-۴۰۰ هزار تومان می گیرد. هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۰ و نیم شب سر کار هستم. حتی ناهار هم خانه نمی روم. اوایل ۴۰۰ هزار تومان می گرفتم اما کم کم حقوقم زیاد شد و رسید به ۷۰۰ هزار تومان. تعطیلی ندارم، خیلی سخت است. پنجشنبه و جمعه تازه بازار شلوغ تر است و حتماً باید سر کار باشم.»
یکی دیگر از این زنان تحصیل کرده نبش بازار ساحلی کار میکند. ماهی 600هزار تومان میگیرد. او می گوید: «ببین خانم! دستمزدها اینجا همین است. کسی نباید انتظار بیشتر از اینها را داشته باشد. ما خانمها هم آنقدر به این دستمزدها راضی شدهایم که دیگر مسلم شده همین است که هست. هیچوقت مردها زیر بار چنین حقوقی نمیروند، برای همین هم حقوقشان بیشتر است.»
مریم توشه که خود یک فعال اجتماعی است و لیسانس جغرافیا دارد می گوید خیلی از زنان تحصیل کرده آستارا بیکار هستند. وی در مورد وضعیت زنان در این شهر گفت: «زنها مجبورند خودشان را در خانه حبس کنند و به حاشیه بروند. به همین پارک دور و برمان نگاه کن، ببین چقدر محیطش مردانه است! حتی یک زن هم نمیبینی. مردها اغلب برای پیدا کردن کار امکان سفر به دیگر شهرها را دارند اما این امکان برای همه زن ها فراهم نیست.»
وضعیت دستمزد زنان در آستارا واقعاً اسفبار است. بعضی زنان با ماهی ۱۵۰هزار تومان هم کار می کنند. افرادی هستند که به کارفرماها روشهایی را برای دور زدن خانمها یاد میدهند. مثلاً از زنان میخواهند برگههای قرارداد با درآمد اندک را امضا کنند. بعد با همان قراردادهای ظاهری، عملکردشان را در اداره کار موجه نشان میدهند و زنان معترض هم حرفی برای گفتن ندارند.
البته زنان آستارا تنها زنان در ایران نیستند که دستمزد پایینی می گیرند و در شرایط نابرابر کار می کنند. دستفروشان زن که تحصیلات دانشگاهی دارند و هر روز در واگن های مترو یا گذرهای شهر دیده می شوند به چنین شرایط نابرابری تن می دهند. زنان تحصیل کرده که دوست دارند از تخصص و تحصیلات شان در جای درست استفاده شود اما فراموش شده هستند و صدای شان به جایی نمی رسد. (سایت حکومتی سلامت نیوز – ۲۶ مرداد ۱۳۹۸)
معاون امور زنان و خانواده دولت روحانی معصومه ابتکار، تصویر کلی تری از این وضعیت داده است: «دختران تحصیلکرده ما دو تا سه برابر پسران تحصیلکرده بیکار هستند.» (خبرگزاری حکومتی ایسنا – ۲۳ بهمن ۱۳۹۷)
رژیم آخوندی در سال ۹۴ اعلام کرده بود که نرخ بیکاری زنان جوان تحصیلکرده ۸۵.۹درصد می باشد. (خبرگزاری حکومتی مهر – ۱۵ دی ۱۳۹۴) با توجه به ورشکستگی اقتصادی و افزایش بیکاری در جامعه، می شود حدس زد که این آمار تا چه حد افزایش یافته باشد.
سایت حکومتی ایران استخدام ۱۶ فروردین ۱۳۹۵ درباره اشتغال زنان در ایران نوشته بود: «اشتغال زنان در ایران در مقایسه با کشورهای در حال توسعه ناچیز است. زنان مستمراً از امکان اشتغال مناسب محرومند و عموماً در شاخه های غیر رسمی با حقوق پایین مشغول به کارند.»
قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷، نرخ مشارکت زنان در نیروی کار ۱۲درصد بود. بانک جهانی میانگین نرخ مشارکت زنان در بازار کار ایران را از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷ میلادی (۱۳۶۹ تا ۱۳۹۶ شمسی) ۱۴.۲درصد تخمین می زند. در حالی که جمعیت ایران و به تبع آن جمعیت زنان نسبت به سال ۵۷ بیش از دو برابر شده است.