زنان در تاریخ – 21 ژوئن – 31 خرداد

بي¬نظير بوتو

بي­نظير بوتو (21 ژوئن 1953-27 دسامبر 2007) يك سياستمدار پاكستاني بود كه در دو دوره بين سالهاي 1988 تا 1990 و 1993-1996 نخست­ وزيري پاكستان را به عنوان اولين زن كه در رأس يك دولت دمكراتيك در كشوري با اكثريت مسلمان قرار بگيرد، برعهده داشت. او كه به لحاظ ايدئولوژيك يك ليبرال و سكولاريست بود رياست و يا شراكت در رياست حزب مردم پاكستان (پ پ پ) كه يك حزب ميانه چپ بود را از اوايل دهه 1980 تا زمان ترورش در سال 2007 برعهده داشت.

بوتو در كراچي در يك خانواده مهم سياسي و آريستوكرات ثروتمند به دنيا آمد. پدرش، ذوالفقار، مؤسس و رهبر حزب مردم پاكستان، در سال 1973 با پلاتفرمي سوسياليست نخست­وزير بود. بوتو در دانشگاه هاروارد و آكسفورد تحصيل كرده و در آكسفورد رئيس اتحاديه آكسفورد بود. او به پاكستان بازگشت جايي كه پدرش در يك كودتاي نظامي در سال 1977 سرنگون و اعدام شد. بوتو و مادرش نصرت، كنترل حزب مردم پاكستان و رهبري «جنبش براي بازگرداندن دمكراسي» را در كشور به دست گرفتند.

بوتو به طور مکرر توسط حكومت نظامي ضياءالحق به زندان افتاد و سپس در سال 1984 به انگليس تبعيد شد. او در سال 1986 به پاكستان برگشت و تحت تاثیر اقتصاد «تاچري» (منتسب به مارگارت تاچر) قبل از اينكه حزب مردم پاكستان را به سمت پيروزي در انتخابات سال 1988 رهبري كند، پلاتفرم آن را از سوسياليسم به ليبرال تغيير داد. به عنوان نخست­وزير، تلاشهاي او براي رفرم از سوی نيروهاي محافظه­كار و اسلامي از جمله پرزيدنت غلام اسحاق خان و ارتش قدرتمندش عقيم ماند. به دولت او اتهام فساد و قوم خويش پرستي زده شد و در سال 1990 توسط خان بركنار شد. سرويس امنيتي طوري انتخابات 1990 را ترتيب داد كه پيروزي براي حزب محافظه­كار «اتحاد اسلامي جمهوري» (آي جي آي) را تضمين كند. بوتو در اين انتخابات به عنوان رهبر اپوزيسيون عمل كرد.

بعد از آنكه دولت «اتحاد اسلامي جمهوري»ِ نخست­وزير نواز شريف هم به اتهام فساد بركنار شد، بوتو در انتخابات سال 1993 حزب مردم پاكستان را به سوي پيروزي رهبري كرد. در دور دوم نخست­وزيري، او بر روي خصوصي­سازي اقتصاد و تلاش براي پيشبرد حقوق زنان نظارت نمود. دولت او بر اثر چندين مناقشه صدمه ديد از جمله ترور برادرش مرتضي، كودتاي شكست خورده 1995 و يك افتضاح رشوه­خواري كه او و همسرش، عاصف علي زرداري را در برمي­گرفت. در پاسخ به آخرين مورد، رئيس­جمهور دولت او را بركنار كرد. حزب «پ پ پ» در انتخابات سال 1997 شكست خورد و در سال 1998 او خودش را به دوبي تبعيد كرد و حزبش را از طريق عوامل خودش رهبري نمود. يك تحقيق گسترده فساد كه در سال 2003 در يك دادگاه در سوئيس اوج گرفت، او را محكوم شناخت. بدنبال مذاكراتي با رئيس­جمهور پرويز مشرف، بواسطگي آمريكا صورت گرفت، او در سال 2007 به پاكستان برگشت تا در انتخابات 2008 شركت كند. پلتفرم او برروي نظارت شهروندي برروي ارتش و مخالفت با رشد خشونت اسلامي بود. بعد از يك گردهمآيي سياسي در راولپندي، او ترور شد. گرچه بسيار ظن اين مي­رفت كه طالبان پاكستان و عناصر سرويسهاي اطلاعاتي در اين كار دخيل بوده باشند، گروه نظامي اسلامي القاعده مسئوليت اين ترور را برعهده گرفت.

او در آرامگاه بزرگ خانوادگي خود دفن شد. بوتو يك شخصيت جنجال­برانگيز بود. اغلب به او انتقاد مي­شد كه به لحاظ سياسي بي­تجربه و فاسد است و از طرف لابي اسلامي پاكستان با مخالفت زيادي به خاطر برنامه سكولار و مدرن خود مواجه بود. با اين وصف او در داخل همچنان محبوب باقي ماند و همچنين حمایت كشورهاي غربي را به خود جلب مي­كرد، ملتهايي كه از نظر آنها او قهرمان دمكراسي و حقوق زنان بود. بسياري از دانشگاهها و ساختمانهاي دولتي در پاكستان نام «بي­نظير» را برخود دارند و زندگي كاري او بر روي بسياري از فعالين از جمله ملاله يوسف زاي تاثير داشته است.

خروج از نسخه موبایل