صدیقه دولت آبادی، پیشگام دفاع از حقوق زنان در ایران

صدیقه دولت آبادی

صدیقه دولت آبادی، فرزند میرزا هادی دولت آبادی، از روحانیان متجدد دوره قاجار، از آزادیخواهان ایران و پیشگامان دفاع از حقوق زنان بود.

وی در سال ۱۲۶۱ شمسی در اصفهان زاده شد و در ۶مرداد ۱۳۴۰ در هشتاد سالگی در تهران درگذشت و در جوار مزار برادرش یحیی دولت آبادی که از پیشگامان جنبش مشروطه و از ترویج دهندگان فرهنگ جدید بود، در قبرستان امامزاده اسماعیل در محله زرگنده تهران به خاک سپرده شد

.

خانواده دولت آبادی از پیشروان جنبش مشروطیت بودند و صدیقه نیز میهن پرستی و عشق به ملت را از آنان آموخته بود. این بانوی فرزانه در یکی از نامه هایش می نویسد: «همه جا می توانم کار کنم ولی قبل از این که از وطن خود امتحان کنم و ببینم زنان بدبخت ایران مرا لازم دارند یا نه رو به هیچ مملکت و ملتی نمی روم… زحماتم را تقدیم معارف نِسوان می کنم. اگر مرا خواستند که یک ذره خاک وطن و بیچاره دختر هموطنم را به دنیای آباد دیگران نمی فروشم.»

صدیقه دولت آبادی تحصیلات ابتدایی را در تهران گذراند و دوره متوسطه را در مدرسه دارالفنون، از مدارس جدید دوره قاجار، که امیرکبیر بنیانگذارش بود، طی کرد.

به هنگام پیروزی انقلاب مشروطه در ۱۴مرداد ۱۲۸۵، صدیقه دولت آبادی ۲۴ساله بود و در فضای سیاسی مناسبی که به وجود آمده بود، با چند تن از زنان مشروطه خواه «انجمن مخدّرات وطن» را بنیان گذاشت و در صف مشروطه خواهان علیه افکار زن ستیزانه و ارتجاعی مشروعه خواهان طرفدار شیخ فضل الله نوری، به فعالیت در راستای احقاق حقوق زنان به فعالیت پرداخت.

صدیقه دولت آبادی پس از بسته شدن قرارداد استعماری ۸ شهریور ۱۲۸۶(اوت ۱۹۰۷) بین روس تزاری و انگلستان با این قرارداد ننگین، که ایران را به دو حوزۀ نفوذ روسیه در شمال و انگلیس در جنوب ایران تقسیم می کرد، به مخالفت برخاست. این مخالفت با تحریم کالاهای روس و انگلیس و افشاگری او  و همفکرانش در قهوه خانه ها علیه این قرارداد ایران برباد ده خود را نشان می داد.

در سال ۱۲۹۶ شمسی، در سی و پنجسالگی، یکی از نخستین دبستانهای دخترانه به نام «مکتب شرعیّات» را در اصفهان تأسیس کرد.

در بهار سال ۱۲۹۸شمسی برای آشناکردن زنان با حقوقشان در زمینه آموزش و استقلال اقتصادی و حقوق اجتماعی، امتیاز نخستین نشریه ویژه زنان در اصفهان، به نام «زبان زنان» به دست آورد که ماهی دو شماره منتشر می شد. در مرداد همان سال وقتی قرارداد ۱۹۱۹ بین دولت وثوق الدوله و انگلیس بسته شد، صدیقه دولت آبادی با آن قرارداد استعماری به مخالفت برخاست.

مخالفتها و اعتراضات او  باعث شد که نشریه «زبان زنان» به دستور دولت وقت توقیف شود و جان او نیز به خطر افتد. از این رو، به ناچار در ۱۳۰۰ شمسی از اصفهان به تهران رفت و بار دیگر نشریه «زبان زنان» را در ۳۲صفحه به طور ماهانه منتشر کرد. او در تهران پس از گشایش دبستانی برای دختران تهیدست، پایه های انجمنی به نام «آزمایش بانوان» را پی ریزی کرد.

در سال ۱۳۰۱ شمسی به نمایندگی از زنان ایران به برلین رفت و در کنگرۀ بین المللی زنان در آن شهر شرکت و سخنرانی کرد. او اولین زن ایرانی بود که در یک کنگرۀ بین المللی مربوطه به زنان سخنرانی می کرد.

صدیقه دولت آبادی در سال ۱۳۰۲ شمسی برای درمان بیماری اش به آلمان و از آنجا به فرانسه رفت. در فرانسه همزمان با درمان بیماری، به آموزش زبان فرانسه در مدرسه بین المللی آلیانس ادامه داد و سپس در کالج زنان، دوره سه ساله آموزش و  پرورش را به پایان رساند و از دانشگاه سوربن در رشته آموزش و پرورش فارغ التحصیل شد.

در سال ۱۳۰۵ نیز در دهمین کنگره اتحادیه بین المللی برای حق رأی زنان که در پاریس برگزار شد، به نمایندگی از سوی زنان ایران شرکت کرد و با سخنرانی مؤثری که ایراد کرد، برای نخستین بار اذهان زنان دیگر کشورهای دنیا را متوجه زن ایرانی ساخت.

صدیقه دولت آبادی در سال ۱۳۱۴ با همکاری دولت وقت «کانون بانوان» را پایه گذاری کرد و رئیس آن شد. در این کانون کلاسهای سوادآموزی برای بزرگسالان، دبستان و دبیرستان، کلاس دوزندگی، کلاس های نمایشنامه نویسی و بازیگری و نوازندگی و ورزش دایر بود.

خروج از نسخه موبایل