صدیقه سامی نژاد، اولين هنرپيشه زن ايران

صدیقه سامی نژاد

در سال 1312شمسی فیلم «دختر لُر»، اولین فیلم ناطق ایرانی، ساخته اردشیر ایرانی و عبدالحسین سپنتا، در تهران به نمایش درآمد. هنرپیشه زن این فیلم صدیقه سامی نژاد (روح انگیز)، كه نقش «گلنار» را در این فیلم ناطق بازی می كرد، اولین زنی بود كه بر پرده سینمای فارسی ظاهر شد.

عبدالحسین سپنتا با همكاری خان بهادر اردشیر ایرانی در هند امكانات ساختن نخستین فیلم ناطق ایرانی را فراهم آورد. عدم دسترسی به بازیگر زنی كه زبان فارسی بداند آنها را سرخورده و مستأصل كرده بود. بالاخره همسر یكی از كاركنان «كمپانی امپریال فیلم هندوستان» یعنی خانم صدیقه سامی نژاد، با اجازه شوهرش تن به خطر داد.

خانم سامی نژاد روز ۳ تیر ۱۲۹۵ در شهر بم در استان کرمان به دنیا آمد. وی در آغاز دوران دبیرستان با رضا دماوندی که در هند کار می کرد ازدواج کرد و با او به هند نقل مکان کرد. وی که مسلمان بود، هم در هند و هم در ایران از سوی مسلمانان فامیل یا افراد دیگر، که حضور یک زن را بر پرده سینما نمی توانستند تحمل کنند، بسیار آزار دید. زنانی که پیش از او بر پرده سینما ظاهر شده بودند، اغلب ارمنی بودند و چنین مشکلی در کارشان نبود.

یکی از مستندسازان سینما که در سال 1351، یعنی 38سال بعد از نمایش این فیلم در تهران با خانم سامی نژاد دیدار داشت می گوید: «هنوز كه هنوز است این فیلم مثل كابوسی تمام زندگی این زن گوشه گیر و تنها را، كه زمانی بی هیچ سابقه قبلی و به طور غیرمترقبه یی وارد عالم سینما شده، پركرده است. به من گفت كه از دست مردم متعصب واقعاً زجركشیده و من تأكید می كنم كه هیچ اظهار نظری را درمورد این زن كه با ورود به سینما تمام آرامش زندگیش را ازكف داد، جز آنچه خودش می گوید نپذیرد…

خانم روح انگیز به من گفت كه هنگام  اقامت در هند، ایرانیهای متعصب، او را مورد ضرب و دشنام قرار می دادند و حتی بطری به طرفش پرتاب می كردند. وی همیشه مجبور بوده همراه یك محافظ از استودیو امپریال خارج شود. و با لهجه كرمانیش ادامه داد كه به خاطر همین ناراحتیهایی كه موقع فیلمبرداری و بعد از آن، چه از طرف فامیل و چه از طرف مردم كشیدم، هرگز راضی نشدم در فیلم دیگری بازی كنم».

صدیقه سامی نژاد (دماوندی) پس از 6سال اقامت در هندوستان به همراه شوهرش به ایران بازگشت. وی اندكی بعد از شوهرش جداشد و با مادرش در تهران اقامت گزید. بعد از مدتی با حقوق ماهیانه كمتر از 200تومان به استخدام «بهداری جیرفت» درآمد. او برای این كه از بهداری به اداره فرهنگ منتقل شود ناچار شد در امتحان سوم متفرقه شركت كند و تصدیق قبولی بگیرد.

دكتر باستانی پاریزی، تاریخ نگار معروف، كه در آن زمان خبرنگار روزنامه اطلاعات بود، در این باره می نویسد: «هنگامی كه در سالن جلسه امتحان سوم متوسطه قدم می زدم متوجه چهره یی فرسوده و نگران شدم كه در عین كهولت و شكستگی حاضر به دادن امتحان شده است. با خود گفتم: این زن كیست و گرفتن گواهینامه سوم متوسطه به چه دردش می خورد. یكی از مراقبین زن، آهسته به من گفت: او را می شناسی؟ گفتم: نه. گفت: این دختر لر است».  (مقاله «دختر لر در كرمان امتحان می دهد»، اطلاعات هفتگی، 29تیرماه 1335)

اولین زن هنرپیشه ایران در بیست سال پایان عمرش دور از محافل اهل هنر با تنگدستی و گوشه گیری زیست و در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۷۶، در تنهایی و گمنامی بدرود حیات گفت.

خروج از نسخه موبایل