اولین ها
ما زنان باید شخصاً خودمان را باور کنیم وگرنه هیچکس دیگر این کار را نخواهد کرد.» – روزالین پاولوف
اقتباس و نگارش: ناهید همت آبادی
به عنوان مقدمه
تاریخ پیوسته مدیون مردان و زنان جستجوگر، جسور و نوآوری بوده و هست که با مشقت، پشتکار و جسارت، سیر تکامل آنرا تداوم بخشیده و نام و آوازه خود را به درخشش یا گاهی کمرنگ تر در سینه آن ثبت کرده اند
تا با گذشت قرنها از قلوب و اذهان محو نشده و همچنان بر زبان و قلمها جاری باشند. آنچه اما در این میان توجه را بیش از هر چیز به خود جلب می کند، کثرت تعداد مردان نام آور نسبت به زنان است که با وجود ضرورت بررسی علل آن – که البته در ستم و سرکوب تاریخی رفته بر زنان خلاصه می شود – اما از آنجا که اینک مورد بحث ما نیست از کنار آن می گذریم تا به اختصار به نقل زندگی زنانی بپردازیم که در رشته های گوناگون علمی، ادبی، هنری و… جزو اولین ها یا سرآمد همگان بوده و سهم سنگینی از تاریخ را در رشته های مورد نظر به خود اختصاص داده اند.
نگارش شرح کوتاهی از زندگی ماری اسکلودووسکا کوری اولین بانوی برنده جایزه نوبل در رشته فیزیک با الهام و انگیزه از وجوه علمی، سیاسی و انسانی اوست به خصوص که نامبرده نه تنها اولین بانوی برنده جایزه نوبل در رشته علوم بلکه همچنین یگانه بانویی ست که طی تاریخ اهدای جوایز نوبل، دوبار این جایزه ارزشمند را با مجموع ارزشهای ویژه ای که تمام دریافت کنندگان جایزه نوبل حامل آن بوده و می باشند، از آن خود ساخته است و نه مانند مواردی که متاسفانه طی سالهای اخیر جهان چرخانان، حرمت این جایزه جهانی را هم بی رودربایستی در راستای بده بستانهای سیاسی یا انواع دیگر آن به حراج گذاشته اند.
ویسلاو زیمبورسکا شاعره لهستانی و برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۶۶ پس از دریافت جایزه مزبور طی سخنانی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره ماری کوری از او به عنوان سرمشق و انگیزه بخش بسیاری از زنان نام برد و اینکه: «اگر این هموطن من هرگز نگفته بود، من هیچ نمیدانم؛ احتمالا در یک مدرسه خصوصی ویژه دختران ثروتمند، شیمی تدریس می کرد و با اشتغال به این شغل احترام برانگیز، روزهای خود را به پایان می برد اما او همیشه تکرار کرد: «من هیچ نمیدانم» و این کلمات را نه یکبار بلکه دو بار و در استکهلم نیز بر زبان آورد، جایی که به ارواح بی قرار و جستجوگر گاهی جایزه نوبل اهدا می شود.»
هنگامی که آلفرد نوبل در سال ۱۸۹۵- یک سال قبل از مرگش – اعطای جوایز نوبل را در وصیتنامه اش مقرر نمود هنوز از ورود زنان به مدارس و موسسات آموزش عالی ممانعت به عمل می آمد و در یک همه پرسی که در سال ۱۸۹۷ راجع به توانایی زنان برای تحصیلات عالی مطرح شد، ماکس پلانک فیزیکدان مشهور آلمانی اظهار داشت: «آمازونها[1] در محدوده کارهای فکری نیز با ذات خود در مغایرت هستند».
امروزه اما نام ماری کوری زینت بخش انستیتویی است که مدیره آن نیز یک زن آلمانی برنده جایزه نوبل پزشکی می باشد و بانوی دیگری از برندگان جایزه نوبل پزشکی هم در دفتر کار خود نوشته ای را با مضمون زیر آویخته که: «ارزشی که برای هر کار انجام شده توسط یک زن قایل می شوند نصف ارزش کار مشابهی ست که توسط یک مرد انجام می شود بنابراین باید کار را دو برابر بهتر انجام داد و این موضوع خوشبختانه اصلا مشکل نیست.»
با این حال نکته چشمگیری میان زنان پرسشجو و جستجوگر نوبل مشترک است که آن را به «نوادگان مؤنث» نیز به امانت باید سپرد و جمله مزبور باید از روزالین پاولوف باشد که با شناخت بسیار نسبت به مسایل گوناگون آنرا به صورت زیر خلاصه کرده است که: «ما زنان باید شخصاً خودمان را باور کنیم وگرنه هیچکس دیگر این کار را نخواهد کرد.»
[1] آمازونها زنان اسطوره ای جنگجویی در آسیای صغیر بودند که با خدایان باستانی مانند آشیل و هراکلس نیز به نبرد می پرداختند.