پس از یک سال داغ قربانیان هواپیمای اوکراینی هنوز تازه است. خانواده های قربانیان طی مصاحبه هایی که در سالگرد فاجعه سقوط هواپیمای اوکراینی با شلیک موشک سپاه انجام شده اند، از داغی که نهادهای حکومتی بر دل آنها برجای گذاشته اند سخن گفتند.
رژیم ملایان خانواده های قربانیان هواپیما را تحت فشار قرار داد تا فرزند خود را شهید اعلام کنند. در بسیاری از موارد نیروهای امنیتی بودند که جنازه ها را تشییع کردند.
غنیمت اژدری یکی از این جانباختگان است که رژیم او را شهیده اعلام کرد. جنازه غنیمت اژدری توسط نیروهای امنیتی و فرماندهان سپاه تشییع شد که در مراسم ختم او حضور پررنگ داشتند.
غنیمت اژدری، ۳۸ساله متولد شیراز، فعال محیط زیست و فارغ التحصیل رشته جنگل و مرتع داری از دانشگاه تهران، در کانادا مشغول ادامه تحصیل در مقطع دکترا بود.
خواهرش عظمت اژدری می گوید، غنیمت پر از زندگی و پر از شور و نشاط بود. عاشق رقص، موسیقی، رنگ، کشف ناشناختهها، مسافرت، علم و تحصیل و پیشرفت بود و در همین عمر کوتاهش توانسته بود در تمام این زمینهها پیشرفت کند و به بسیاری از آرزوهایش برسد.
شهید اعلام کردن جانباختگان
عظمت اژدری در رابطه با شهید اعلام کردن کشته شدگان هواپیمای اوکراینی در مصاحبه ای می گوید: «شهید کسی است که با اراده خودش، با تصمیم خودش می رود جنگ. می جنگد و توسط دشمن کشته می شود. ولی خواهر من، بچه آن یکی، برادر و یا شوهر و زن آن یکی مگر سرباز بودند؟ مگر جنگ رفته بودند؟ یا داشتند برمی گشتند خانه یا داشتند می رفتند دنبال درس و مشق شان. این ها چطور می توانند شهید باشند؟ اینها سوار هواپیما شده بودند که دنبال آرزوهایشان و دنبال زندگی شان بروند. نه این ها شهید نبودند. واقعاً نبودند.»
عظمت در رابطه با تحویل جسد خواهرش گفت: «حتی نگذاشتند خانواده من خواهرم را شناسایی کنند. مامانم می گفت یک چیز بزرگ، یک حالت ماکت به ما تحویل داده بودند. خواهر من کوچولو و ریز نقش بود، ظریف بود. هیچ کس باور نمی کند که خواهر من آنجا خوابیده باشد. ما هرگز سر خاک نرفتیم چون باور نمی کنیم آن چیزی که آنجاست، آن اسمی که آنجا گذاشته شده، متعلق به خواهر من باشد. هیچ چیزی آن طوری که ما می خواستیم پیش نرفت…
«از وسایل غنیمت به ما چیزی تحویل داده نشده جز یک جفت گوشواره، یک انگشتر و یک پاسپورت نیمه سوخته. در حالی که غنیمت سه چمدان، طلا و پول، دوربین و لپتاپ به همراه خود داشت که البته به هیچ وجه برای ما ارزش مادی ندارند اما از لحاظ معنوی بسیار برای ما ارزشمند بودند. ما میتوانستم بسیاری از عکسها و فیلمهایی که در دوربین و لپتاپش داشت را داشته باشیم ولی متاسفانه اینها را به ما تحویل ندادند. طبق آن چه که شنیدهام در مواردی که حتی وسایل الکترونیکیای که خراب نشده بودند و میتوانستند به خانوادهها تحویل بدهند، بعد از جدا کردن مموریها و هاردها وسایل را به خانوادهها تحویل دادهاند. اما به خانواده ما چیزی تحویل داده نشده است.»
بعد از یک سال هنوز کسی مجازات نشده است
این خواهر داغدیده که هنوز غم از دست دادن خواهرش برایش تازه است در مورد حال و هوای روزهای بعد از سقوط هواپیما گفت: «این قدر حال ما بد بود که شاید این چیزها برای ما قابل هضم نبود. خیلی اخبار را نتوانسته بودیم دنبال کنیم. فقط گفته بودند نقص فنی و یک جوری با عقل جور در نمیآمد. بعد از سه روز که اعتراف کردند، باز آن داغ تازه شد و شاید بدتر از آن روز اول، چرا که این دیگر یک حادثه نبود، یک اتفاق نبود، یک جنایت بود. یک فاجعه بود که ما بفهمیم که در کشور خودمان بخواهند به ما شلیک کنند. کسانی که باید حافظ امنیت و حافظ جان ما باشند و مسئولیت ما با آنهاست، خودشان ما را بکشند.»
خانم عظمت اژدری در رابطه با جنایت رژیم ملایان گفت: «ما همان روزی که متوجه شدیم عامل سرنگونی شلیک سپاه بوده یک جوری رو در روی آنها قرار گرفتیم. آنها دیگرکنار ما نبودند. آنها دیگرهموطن ما نبودند. آنها دوست ما نبودند. آنها دشمن ما بودند چون عزیزان ما را کشته بودند.»
او همچنین در مورد غرامتی که رژیم اعلام کرده بود به خانواده های قربانیان می دهد، گفت: «خون آدم ها را با پول نمی شود شست. ما نمی گذاریم این اتفاق بیفتد. این ها می خواهند مردمی که کنار ما و همدرد ما هستند را تحریک کنند و بگویند که این ها اگر عزیزان شان را از دست دادند، ما داریم این جوری جبران می کنیم و فکر می کنند ما خانواده ها با این مبالغ وسوسه می شویم… «از آن زمان زندگی ما عوض شده. چه طور می شود چنین جنایتی اتفاق بیفتد و تا الان یکسال گذشته باشد و هیچ چیزی عوض نشده باشد. هیچ مجازاتی، هیچ استعفایی، هیچ اتهامی؟»
زوجهای تازه ازدواج کرده
پانیذ گرجی برادر پونه گرجی یکی دیگر از اعضای خانواده های قربانیان هواپیمای اوکراینی است. خواهرش پونه به همراه همسرش آرش پورضرابی یک هفته بعد از عروسی شان در هواپیمای اوکراینی جان باختند. هر دوی آنها دانش آموختگان مهندسی کامپیوتر دانشگاه شریف بودند.
پانیذ گرجی در مورد برخوردهای مقامات و عوامل حکومتی با خانواده ها گفت: «دلجویی اجباری و این که کسی که بچه تو را کشته تنها کاری که می کند این است که تو را مجبور کند سمت خودش بکشاند و به نوعی بخواهد از تو بخشش زوری بگیرد، چیزی که هر کدام از ما (خانواده های قربانیان) در این یک سال تجربه کردیم… اول اسم شهید را روی بچه ها گذاشتند و ما اصلاً قبول نداریم. بدون اینکه مشخص شود چه اتفاقی افتاده از بنیاد شهید بارها و بارها آمدند و می خواستند که مادر من عضو بنیاد شهید شود، ولی ما اصلاً قبول نداریم. ما خودمان انجمن داریم و دلجویی وقتی کسی را کشتی خیلی معنایی ندارد… به نوعی دارند تمام تلاش شان را می کنند که خانواده ها را مجاب کنند. ولی این اتفاق تا الان نیفتاده و نتوانستند به آن چیزی که می خواهند برسند.»
آرزو غفوری خواهر سیاوش غفوری که به همراه همسرش سارا ممانی در فاجعه شلیک موشک های سپاه به هواپیمای اوکراینی جان باختند در مورد از دست دادن عزیزانش و دادخواهی آنها گفت: «همه ما را توی آن هواپیما زدند. هیچ خوشحالی دیگر در خانه ما نیست. بر فرض اینکه اصلاً عدالت برقرار شود که محال است، ما زندگی مان را از دست دادیم و تنها چیزی که ذره ای شاید مرهمی باشد این است که آنهایی که واقعاً این کار را کردند، آنها واقعاً دادگاهی شوند.»
سیاوش غفوری آذر و سارا ممانی دانش آموخته دانشگاه کنکوردیا در کانادا بودند که برای برگزاری مراسم عروسی به ایران سفر کردند اما هرگز به خانه بازنگشتند.
دادخواهی برای جانباختگان
عظمت اژدری در رابطه با عملکرد رژیم ملایان گفت: «جمهوری اسلامی نه تنها پاسخگوی خانوادهها و بازماندگان این جنایت نبوده بلکه آن ها را مورد آزار و اذیت نیز قرار داده است. هر چند جمهوری اسلامی نباید تنها پاسخگوی بازماندگان و خانواده ها باشد چرا که مرتکب یک جنایت بینالمللی علیه بشریت شده و باید پاسخگوی کل دنیا باشد که متأسفانه نیست. در تمام طول این مدت جمهوری اسلامی نه تنها در کنار ما نبوده بلکه در مقابل ما قرار گرفته و با اخبار ضد و نقیض و کذب ما را تحت شکنجه های روانی و آزار و اذیت قرار داده است.
سرنگونی هواپیمای اوکراینی اولین و آخرین جنایت جمهوری اسلامی نیست. منتها تفاوتش با جنایتهای دیگر این است که این جنایت در طول تاریخ بیسابقه است.
من میخواهم رو به قاتلان ۱۷۶ انسان بیگناه (و نیز یک جنین هفت ماهه) بگویم ما از شما پول، غرامت، عنوان، حقوق و دلجویی نمیخواهیم…. هیچ غرامت و خسارتی جای عزیزانمان را پر نخواهد کرد. ما فقط میخواهیم در یک دادگاه عادل و بیطرف دست اندر کاران این جنایت محاکمه و مجازات شوند. خواسته ما فقط همین است. … ما به دنبال تشکیل یک دادگاه واقعی و بینالمللی و محاکمه و مجازات کسانی هستیم که به هر نحوی کوچکترین نقشی در این جنایت داشتهاند.»