مقدمه
اعدام گروهی ۲۵ زندانی سیاسی اهل سنت در آغاز ماه اوت بر سایر تحولات در طول ماه سایه افکند به ویژه که این رویداد همزمان با ۲۸مین سالگرد قتل عام زندانیان سیاسی در سال ۶۷ و فراخوان مقاومت ایران برای جنبش دادخواهی قربانیان و محاکمه قاتلانی که هنوز در ایران در مواضع قدرت هستند، بود.
هر ساله مادران و خویشاوندان زندانیان سیاسی قتل عام شده مراسمی برای گرامیداشت یاد عزیزانشان که قربانی این بزرگترین جنایت علیه بشریت از بعد از جنگ جهانی دوم شده اند، می گرفتند. اما امسال اعدام زندانیان سنی یادآور این واقعیت بود که این جنایتها همچنان بدون وقفه ادامه دارد.
مادران و فعالان حقوق بشر از اقصی نقاط ایران و جهان با ارسال پیامهای همبستگی و همدردی به مادران و همسران داغدیده زندانیان اعدام شده و یا بازدید از آنها شریک درد آنها شده و عهد بستند که در ادامه تلاش هایشان برای دادخواهی عزیزانشان دستهایشان را به هم پیوند دهند.
همچنین، عفو بین الملل در تاریخ ۱۰ اوت با صدور گزارشی اعلام کرد که «مقامات ایران سرکوب زنان فعال حقوق بشر را افزایش داده اند.»
در یک اقدام اعتراضی دیگر از داخل زندان، نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و مدافع لغو مجازات اعدام با انتشار یک نامه سرگشاده حبس انفرادی را «شکنجه سفید» و «غیرانسانی» برای هزاران فعال مدنی و سیاسی توصیف کرد که هر روزه دستگیر و زندانی می شوند.
نقض سيستماتيك بر امر حق زيستن
اعدام، قتلهای خودسرانه، مرگ در اسارت و محكوم به اعدام
اعدام
صبح روز پنجشنبه، ۴شهریورماه، در جریان یک اعدام جمعی در زندان مرکزی یزد، یک زن به دارآویخته شد. به این ترتیب آمار زنان اعدام شده در دوران روحانی به ۷۰ تن رسید.
قتل خودسرانه
ماموران نیروی انتظامی روز پنجشنبه ۲۱مرداد با شلیک مستقیم به یک خودروی تویوتا در ناحیه ترجان کردستان، موجب قتل یک زن شدند. قربانی، ژاله قادرزادە ٣۶ ساله، اهل سردشت، همراه با همسرش قصد داشتند به تعدادی کارگر مشغول به کار در مزرعه گندم غذا برسانند.
اعمال ضد بشري و مجازاتهاي بيرحمانه
قطع عضو، شلاق، شكنجه، تحقير و توهين
زندانی سیاسی افسانه بایزیدی برای گرفتن اعتراف اجباری، زیر شکنجه و اذیت و آزار ماموران قرار گرفت. آمنه درویشی، مادر این زندانی، در این باره گفت: «افسانه ۱۱روز جهت اعتراف گیری در دستشویی اطلاعات ارومیه نگهداری شده است. ماموران اطلاعات در همان توالت به دخترم غذا داده اند و سه ماه او را شکنجه کرده اند به نحوی که پس از آن بیش از دو هفته تحت معالجه بوده است».
افسانه بایزیدی، دانشجوی بوکانی، در ۵اردیبهشت ۱۳۹۵ در منزلش بازداشت شد. اتهام وی همکاری با احزاب کردی عنوان شده است.
دستگيريهاي خودسرانه
دستگيريهاي سياسي
مأموران امنیتی بعدازظهر روز جمعه ۵ شهریور در جریان مراسم سالروز تولد ستار بهشتی، به محل سکونت مادر او خانم گوهر عشقی، حمله کرده و خواهر وی سحر بهشتی و همسرش را مورد ضرب و شتم قرار داده و دستگیر نمودند.
ماموران همه راههای منتهی به خانه خانم عشقی را مسدود و از شرکت مردم در مراسم تولد وبلاگ نویس شهید ستار بهشتی جلوگیری کردند.
خانم بهشتی روز بعد به قید وثیقه آزاد شد.
ستار بهشتی، کارگر وبلاگنویس ۳۵ سالهای بود که مطالبی را در مخالفت با رژیم منتشر میکرد. او روز نهم آبان ماه ۱۳۹۱ توسط ماموران «پلیس فتا» در منزلش در رباطکریم در تهران دستگیر و بعد از 4 روز در زير شكنجه ماموران رژيم به قتل رسيد.
هیچ اطلاعی از وضعیت دو دختر جوان كُرد به نامهای سحر فيضی و منیژه فاتحی که توسط اطلاعات كردستان بازداشت شدهاند در دست نیست. سحر فیضی ۲۴سال سن دارد و دانشجوی کُرد اهل سقز می باشد. وی روز چهارشنبه 23 تیرماه 95، از سوی ماموران اطلاعات به علت شرکت در اعتصاب عمومی کردستان بازداشت شد. منیژه فاتحی، ۲۲ساله، نیز اهل بوکان می باشد. وی از ۱۵اسفند سال ۹۴ به دنبال یورش ماموران به منزلش در بازداشت به سر می برد. از علت دستگیری وی اطلاعی در دست نیست.
دستگيريهاي اجتماعي
نیروی انتظامی در تمام طول ماه به حملات شبانه به میهمانیهای خصوصی و دستگیری دخترها و پسرهای جوان ادامه داد. برخی از این حملات و دستگیریها که در رسانه ها بازتاب یافتند به قرار زیر بود:
- ۱۸مرداد: ماموران امنیتی به یک میهمانی خصوصی در شهر صوفیان آذربایجان حمله کردند و ۲۰ دختر و پسر جوان را دستگیر نمودند.
- ۲۶مرداد: نیروهای بسیج سپاه پاسداران در تهران به یک میهمانی خصوصی در پارک سرخهحصار، واقع در شرق تهران حمله کردند و بیش از ۶۰ دختر و پسر را بازداشت نمودند.
- ۲۹مرداد: مأموران نیروی انتظامی در یورش به دو میهمانی خصوصی در شرق شیراز ۶۳دختر و پسر را دستگیر نمودند.
- ۲۹مرداد: ماموران ۲۰دانشجوی دختر و پسر را در یک جشن خصوصی در آمل بازداشت کردند.
- ۳شهریور: ۴۰ دختر و پسر جوان در جریان یک میهمانی خصوصی در گرگان دستگیر شدند.
- ۶شهریور: ماموران امنیتی به یک جشن خصوصی در شمال غرب تهران یورش برده و ۲۰دختر و پسر جوان را بازداشت کردند.
- ۸شهریور: ماموران انتظامی در کرمان به یک میهمانی خصوصی یورش بردند و ۳۴ زن و مرد را دستگیر کردند.
زندان
شرايط زندان
سازمان عفو بین الملل در گزارشی اعلام کرد، رژیم ایران در نیمه اول سال ۲۰۱۶، فشارها و حملات خود را بر فعالین حقوق زنان افزایش داده است. در این گزارش که روز ۲۰مرداد منتشر شده آمده بود، فعالین زن با احضارهای طولانی مدت، بازجوییهای سخت و فزاینده، و نیز مجرمانه دانستن هرگونه فعالیت و تجمع خودجوش در حوزه حقوق زنان مواجه بوده اند.
نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و لغو حکم اعدام، روز ۳شهریور ۱۳۹۵ طی نامه سرگشاده ای، استفاده از سلول انفرادی را «غیرانسانی» و یکی از «بیرحمانهترین شکنجههای روحی و روانی» دانست که به گفته او، مقامهای رژیم ایران از آن علیه متهمان سیاسی و عقیدتی استفاده میکنند.
وی حبس انفرادی را «شکنجه سفید» توصیف کرد که در ایران استفاده از آن رایج است.
به گفته نرگس محمدی، طی ۳۷ سال گذشته هزاران فعال مدنی و سیاسی به سلولهای انفرادی فرستاده شدهاند، در حالی که نگهداری آنها در سلول انفرادی هیچگونه توجیه امنیتی- قضایی نداشته است.
در طول ماه اوت وضعیت سلامتی دو زندانی به طور خاص وخیم گزارش شد.
زندانی سیاسی زینب جلالیان در اثر ۱۰سال شکنجه های وحشیانه و ممانعت از رسیدگیهای ضروری پزشکی هم اکنون تقریباً در هر دو چشم نابینا شده است. وی در طی دوران بازجویی شکنجه های بسیاری را تحمل کرده و دژخیمان چندین بار سرش را به دیوار کوبیده اند، به نحوی که بارها دچار شکستگی سر و پیشانی و تورم چشم شد و دیگر قادر به دیدن نبود. مقامات حکومتی، دسترسی این زندانی به خدمات درمانی ضروری را مشروط به اعترافات اجباری نموده اند.
زندانی سیاسی قدریه قادری علیرغم مشکلات جسمانی از دریافت درمان ضروری منع شده است. وی پنجمین سال حبس خود را در زندان یاسوج سپری می کند. براساس گزارش های دریافتی از زندان، خانم قادری به دلیل عفونت گوش، سردرد شدید و بیحسی یکی از دستانش نیاز به رسیدگی های پزشکی دارد.
نقض حقوق پايه اي
در ماه اوت به دانشگاهها دستور داده شد که درباره اقدامات خود حول حفاظت از حجاب و عفاف گزارش بدهند. دادستان تهران خواستار تشدید خشونت علیه زنان شد و نیروی انتظامی به حملات خود به واحدهای صنفی و پلمپ کردن آنها ادامه داد. وزیر کشور همچنین اعلام کرد که اقداماتی که در رابطه با حجاب زنان صورت می گیرند مستقیماً به حسن روحانی رئیس جمهور رژیم گزارش داده می شود.
وزارت علوم دانشگاه ها را ملزم کرد که کمیته های حجاب تشکیل دهند. این وزارتخانه طی بخشنامه ای با عنوان «صیانت از حجاب و عفاف» خطاب به دانشگاه ها تاکید کرد که باید طرح های خود را حول سه محور آگاه سازی، ارشاد و نیز برخورد با متخلفان آماده کنند و هر سه ماه یک بار در رابطه با اقدامات خود به دبیرخانه «صیانت از عفاف و حجاب در دانشگاه ها» در وزارت علوم، گزارش بدهند. (خبرگزاری حکومتی مهر – ۱۷مرداد۱۳۹۵)
دادستان تهران، به صراحت بر ضرورت افزایش خشونت در برخورد با زنان تاکید کرد. جعفری دولت آبادی در یک کنفرانس خبری روز جمعه ۲۲ مرداد ۱۳۹۵ با حضور نمایندگانی از نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات، به موضوع حجاب پرداخت و گفت که نباید تأثیر «اقدامات مقابلهای» و «ابزار کیفری» را در اجرایی کردن قوانین حجاب و عفاف در جامعه نادیده گرفت.
ساجدی نیا، فرمانده انتظامی رژیم در تهران در این باره گفت، در حوزه عفاف و حجاب نیروی انتظامی طی سال گذشته بیش از 4400 مغازه پوشاک را پلمب کرده است.
دادستان تهران در پایان کنفرانس تصریح کرد که ارتباط میان اقدامات پیشگیرانه و مقابلهای، مانند دو روی یک سکه است، بنابراین اگر چه «اقدامات فرهنگی» در حوزهی عفاف و حجاب راهکار اساسی است، «اقدامات سرهنگی» نیز ضروری می باشد.
نوراللهی رئیس پلیس غرب تهران از پلمپ ۹۲ واحد صنفی در تهران خبر داد که به بهانه ارائه پوشش نامتعارف تعطیل شده اند. وی این را بخشی از طرح مقابله با تولید و توزیع مانتوهای غیرمجاز توصیف کرد و گفت ۱۹۵ فروشگاه دیگر در همین زمینه اخطار دریافت کرده اند. (خبرگزاری حکومتی تسنیم – ۳۱مرداد ۱۳۹۵)
وزیر کشور رژیم، رحمانی فضلی تاکید کرد که موضوع کنترل حجاب از «وظایف حاکمیتی» است و نمی توان از اجرای آن سرباز زد. وی تصریح کرد که تمامی اقدامات و پیگیری هایی که به موضوع کنترل های اجتماعی برمی گردد به شخص روحانی، رییس جمهور رژیم گزارش خواهند شد. (خبرگزاری حکومتی عصر ایران– ۱۲مرداد ۱۳۹۵)
رئیس اتاق اصناف همدان اعلام کرد که تا کنون 18 مغازه فروش پوشاک در همدان پلمب شده است. وی افزود یکی از طرحهای مهم، برخورد با فروش مانتوهای طرحدار و جلو باز است. (خبرگزاری حکومتی تسنیم – ۱۰مرداد۱۳۹۵)
خودکشی
تعداد قابل توجه گزارشات خودکشی دختران نوجوان در ماه اوت بیانگر میزان بالای فشاری است که دختران در خانواده و جامعه احساس می کنند و زندگی را برای آنها طاقت فرسا و غیرقابل تحمل می کند.
یک دختر ۱۲ساله اهل کامیاران روز شنبه ۹ مرداد ۹۵ تحت فشار خانواده برای ازدواج اجباری، به زندگی خود پایان داد. مهستی اسدی زیر فشار مادربزرگش برای ازدواج با یک مرد 25 ساله دارای معلولیت ذهنی و جسمی بود. او با استفاده از چادر مادربزرگش خود را از لوله گاز آویخت و صبح دوشنبه ۱۱مرداد در بیمارستان بعثت سنندج درگذشت.
یک زن جوان در شهر جنوبی دزفول، دست به خودسوزی زد. مدیر روابط عمومی دانشگاه پزشکی دزفول بدون اشاره به چگونگی این حادثه گفت: فرد موردنظر دچار 100 درصد سوختگی شده است. (خبرگزاری حکومتی ایرنا – ۱۵مرداد۱۳۹۵(
دو دختر جوان (۱۳ و ۱۴ ساله) به طور همزمان خود را از پشت بام ساختمانی به پایین پرتاب کردند و جان باختند. این حادثه پیش از ظهر شنبه ۲۳ مرداد در محله جنت آباد تهران رخ داد.
روز دوشنبه 8 شهریور 95 ، یک دختر 17ساله با هویت «پ. م» به وسیله قرص دست به خودکشی زد و جان سپرد. این دختر جوان، ساکن یاسوج بود.
نقض حقوق اقلیت های مذهبی
روز ۶ شهریور ۹۵ نازنین بنگاله به همراه پدرش نعمت الله بنگاله در شیراز بازداشت شد. ماموران به خانه این خانواده بهایی یورش بردند و کامپیوتر، موبایل و کتابها و نوشته های آنها را ضبط کردند.
اعتراضات
اکثر فعالیتهای اعتراضی در ماه اوت حول قتل عام زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷ و اعدام جمعی ۲۵زندانی سیاسی سنی اهل کردستان صورت گرفت. معلمین خواستار استخدام رسمی و برخورداری از بیمه نیز بیش از دو هفته در بیرون ساختمان مجلس تحصن و اعتراض داشتند. همچنین گروهی از مردم نسبت به ممنوعیت جدید برای دوچرخه سواری زنان اعتراض کردند.
مادران داغدار از سراسر ایران و جهان، زندانیان سیاسی و فعالان مدنی با نوشتن نامه به مادران و خانواده های ۲۵زندانی سنی اعدام شده در تاریخ ۱۲ مرداد در زندان گوهردشت، همدردی و همبستگی خود را اعلام کردند. آنها از این خانواده های داغدار خواستند که سرشان را بالا نگه دارند و به فرزندان خود در مقابل رژیم ظالم ایستادگی کردند سرفراز باشند.
مادران مخالف با مجازات اعدام از تهران به سقز و سنندج سفر کردند تا به مادران و خانواده های زندانیان تسلیت بگویند. شعله پاکروان که در این سفر از سوی شهناز اکملی همراهی می شد درباره این دیدارها نوشت: در کنار کودکان یتیمی که بزرگترینشان 10ساله است. خانه را برانداز میکنم… من گواهی میدهم به خانهیی رفتم که همه مردانش اعدام شده بودند. تنها یکی دو پسر بچه سه چهارساله داشتند…. 26مرد اعدام شده اخیر، 13 زن جوان به جا گذاشتهاند… بازماندگان اعدام دستهجمعی که باقیمانده عمرشان را پشت حصاری از جوانمرگی جوانانشان از دست خواهند داد.
آنها همچنین در کرمانشاه با خانواده های فرزاد کمانگر و کیانوش آسا و صانع ژاله، شهیدان قیام سال ۸۸ در ایران دیدار کردند. خانم پاکروان درباره دیدار با این خانواده ها نوشت:مادر فرزاد کمانگر با دست روی سینه اش می زند و می گوید: فرزاد توی دل میلیونها ایرانی است!
خانم شهناز کریم بیگی در این باره گفت: فرزندان جانباخته این مرز و بوم، هر کدام شاهراهی به سوی آزادی و آبادی اند…
در بیست و هشتمین سالگرد قتل عام زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷، مادران قیام، بستگان زندانیان و اعضای خانواده اعدامیان ، روز ۵شهریور در خاوران حضور یافتند و مراسمی برگزار کردند. ماموران امنیتی از پیش در محل مراسم مستقر شده بودند و رفت و آمدها را زیر نظر داشتند.
«ما مادرانه فریاد میزنیم. داد خواهیم این بیداد را.. من هم همراه مادرانههای دیگر برای دادخواهی جوانان پاک و شریفم. آمادهام». خانم شهین مهین فر یک فعال علیه مجازات اعدام که فرزند جوانش در جریان اعتراضات سال ۸۸ در ایران زیر چرخ ماشینهای نیروی انتظامی به شهادت رسید، از جانب همه مادران فعال این جملات را گفت و افزود: «نه به اعدام. نه به زندان. نه به تحقیر و شکنجه… »
صدها نفر از معلمان سواد آموزی روز دوشنبه ۲۵مرداد ۱۳۹۵ برای دومین روز متوالی در مقابل مجلس در تهران دست به تجمع اعتراضی زدند. یکی از تجمعکنندگان در این باره گفت: ”امیدواریم این بار بتوانیم تا اندازهیی به برآورده شدن مطالبات خود نزدیک شویم“.
روز چهارشنبه ۲۷مرداد، خواست اصلی معلمان، اصلاح قانون استخدام بود. زنان معلم گفتند ما خواستار آن هستیم که شرایط مان در زمینه بیمه و استخدام تعیین تکلیف شود. آنچه که طی این سالیان برایمان مشکلات فراوان به همراه داشته است.
تجمع اعتراضی معلمان سوادآموزی و آموزشیاران، روز ششم شهریور، برای ۱۴مین روز متوالی در مقابل مجلس رژیم در تهران ادامه یافت. در این تجمع زنانی از سایر استان ها مانند مازندران و اردبیل به تهران آمده بودند. آنها پلاکاردی در دست داشتند که رویش نوشته شده بود: ”تکلیف آموزشیاران را مشخص کنید“.
یکی از شرکت کنندگان در تجمع گفت: ما سالها کار کرده ایم اما الآن نه حقوق به ما میدهند و نه بیمه هستیم.
روز سه شنبه ۱۲ مرداد ۱۳۹۵ جمعی از مردم مریوان در اعتراض به ممنوعیت و حرام اعلام کردن دوچرخه سواری بانوان از سوی نیروی انتظامی، دست به راهپیمایی با دوچرخه زدند و پلاکاردهایی در اعتراض به ممنوعیت دوچرخه سواری بانوان با خود حمل می کردند.