۵ اکتبر، روز جهانی معلم، روزی است که در اکثر کشورهای جهان از معلمان به خاطر نقش آنها در پرورش نسل های آینده قدردانی می شود. ارتقای صلح، ریشه کنی فقر و توسعه اقتصادی و اجتماعی همه در گرو آموزش هستند. دسترسی به آموزش، زنان، کودکان و جوانان را توانمند کرده و نسبت به حقوق حقه خود آگاه می کند. و در این میان، معلم نقش مرکزی و غیرقابل جایگزین دارد و کیفیت آموزش در گرو پاسخگویی به حداقل رفاه و نیازهای معلمان است.
در ایران تحت حاکمیت ملایان اما، وضعیت زندگی این قشر که بیش از نیمی از آنها را زنان تشکیل می دهند، از استانداردهای جهانی به شدت فاصله دارد. ماهها محرومیت معلمان از دریافت حقوق، تبعیض و بی عدالتی در تعدیل حقوق معلمان، محرومیت از دریافت پاداش، اضافه کاری، بیمه و حق درمان از جمله مسائلی هستند که زندگی را برای معلمان دشوار کرده و دغدغه آنها را به جای کیفیت آموزش کودکان و نوجوانان به امرار حداقل معاش خود و خانواده هایشان تغییر داده است.
این برخلاف کشورهای پیشرفته ای مثل سوئد است که شغل معلم یکی از بالاترین درآمدها را دارد و تحصیلکرده ترین افراد در آن به کار گرفته می شوند.
بنا بر آمار گردآوری شده از رسانه های حکومتی ایران در اردیبهشت ۹۸، حداقل هزینه زندگی برای یک خانواده چهار نفره در سال ۹۸، ماهانه ۸میلیون تومان و تنها هزینه خوراکی یک خانوار ۴ نفره برای ۱۸ قلم کالای اساسی در سطح قیمت های شهری حدود دو میلیون و ۲۲۸ هزار تومان می باشد. در حالیکه حداقل دستمزد یک میلیون و ۵۱۷ هزار تومان برای سال ۹۸ تعیین شده است. در عین حال حقوق متوسط یک معلم ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان و حقوق یک معلم بازنشسته حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزارتومان می باشد. این در حالی است که اکثر معلمان به صورت قراردادی کار می کنند و حقوقشان زیر ۱ میلیون است.
وضعیت اقتصادی معلمان
در روز جهانی معلم به بررسی وضعیت معلمان در ایران می پردازیم.
معلمان حق التدریسی از توانایی علمی و عملی با سابقه کاری زیاد برخوردارند اما حقوق آنان یک سوم معلمان رسمی و پیمانی و شرایط کاریشان سه برابر سخت تر است چرا که از هرگونه امتیاز و تسهیلات محروم هستند، از امنیت شغلی برخوردار نبوده و هنگام استخدام رسمی نادیده گرفته می شوند. اکثریت معلمان حق التدریسی زن هستند.
همچنین معلمان حق التدریسی زن چیزی به نام مرخصی زایمان ندارند. (خبرگزاری حکومتی فارس – ۱۸ مرداد ۱۳۹۸)
یک معلم حق التدریسی زن می گوید: «در تابستان‌ها و عید حقوق نداریم؛ افزایش حقوق به ما تعلق نمی‌گیرد؛ ضمن اینکه مرخصی هم به ما تعلق نمی‌گیرد. هیچ تسهیلاتی نمی‌گیریم و عضو صندق ذخیره فرهنگیان هم نمی‌توانیم بشویم.»
یکی دیگر از معلمان حق‌التدریسی می گوید: «معلم حق‌التدریس با مدرک کارشناسی برای ۲۴ ساعت تدریس در هفته، ۹۷۰ هزار تومان و معلم دارای مدرک کارشناسی ارشد تا یک میلیون و ۱۰۰هزار تومان حقوق می‌گیرد.» (خبرگزاری حکومتی فارس – ۱۸ مرداد ۱۳۹۸)
سایت کمیسیون ملی یونسکو در تاریخ ۵ اکتبر ۲۰۱۸ به مناسبت روز جهانی معلم، شاخص آموزش برتر را حق دسترسی به یک معلم متبحر و نیروی کار آموزشی قوی برای آموزش همه کودکان به خصوص کودکان مناطق محروم تر و در حاشیه مانده اعلام کرد. اما در ایران تحت حاکمیت ملایان، معلمی که امنیت شغلی، چتر حمایتی و بیمه ندارد، و حقوقش یک سوم معلمان رسمی است، انرژی و تمرکزی ندارد که بتواند نقش خود را در کیفیت آموزش و پرورش کودکان به انجام برساند.
وضعیت برای معلمانی که در استخدام رسمی آموزش و پرورش هستند بهتر از این نیست.
یک معلم و فعال صنفی معلمین، اخیراً گفت، «هر سال بودجه ای را برای آموزش و پرورش تصویب می کنند که در بهترین حالت فقط کفاف حقوق معلمین و یا هزینه های جاری آموزش و پرورش را می دهد. حتی همین حقوق هم حداقل دو برابر زیر خط فقر است.» (مژگان باقری – سایت حکومتی سلامت نیوز – ۴ مهر ۱۳۹۷)
یک عضو مجلس نیز فاش ساخت، «آموزش‌دهندگان نهضت‌سوادآموزی در کشورمان همچنان با چند ماه حقوق معوقه و مطالبات و ناامنی شغلی مواجه‌اند و معلمان آموزش‌وپرورش با وضعیت معیشتی و شغلی خارج از شئون فرهنگی و معلمی در تقلای حفظ تعهد کاری و زندگی هستند… در نظام تعلیم و تربیت صحیح بیشترین اهمیت و بهاء به معلم داده می‌شود،… اما متأسفانه این اتفاق برای معلمان نیفتاده و آنها با انواع و اقسام مشکلات به‌ویژه مشکلات اقتصادی روبه‌رو هستند.» (سیدمحمدجواد ابطحی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، سایت حکومتی سلامت نیوز – ۴ مهر ۱۳۹۷)
محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش گفت: «معلمان همواره برای گذران زندگی و معیشت خود مجبور به داشتن شغل دوم بوده‌اند، بدون تعارف می‌گویم اگر معلمی بخواهد فقط از مسیر معلمی گذران زندگی کند، نمی‌تواند زندگی خود را در سطح متوسط اداره کند.» (خبرگزاری حکومتی تسنیم – ۱۲ اسفند ۱۳۹۷)
وحید محمودی، اقتصاددان و استاد دانشگاه، گفت: «شغل دوم ۶۹درصد معلمان راننده تاکسی است و ۵۴درصد معلمان فقر درآمدی و زمانی دارند.» (خبرگزاری حکومتی تسنیم – ۱۲اسفند ۱۳۹۷)
جای تعجب نیست که معلمان بازنشسته با شرایط بسا دشوارتری مواجه هستند و حقوق آنها با افزایش سالانه دو رقمی تورم در کشور هیچ همخوانی ندارد.
تأثیرات حرکت های اعتراضی گسترده معلمان
به این ترتیب روز جهانی معلم در ایران به جای بزرگداشت و برگزاری جشن، فرصتی می شود برای اعتراض معلمان به وضعیت نابسامان نظام آموزشی که ظرفیت فراهم کردن یک زندگی شرافتمندانه برای آنان که خدمات ارزنده ای برای کشور و ملت شان ارائه می دهند، ندارد.
رژیم ملایان از تأثیرات حرکت های اعتراضی که معلمان ایرانی در صفوف نخست آن قرار دارند به خوبی آگاه است، امری که در رسانه های حکومتی هم منعکس شده است. خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران روز ۲۳ شهریور ۱۳۹۸ نوشت: «وقتی حقوق معلم عقب می افتد نه تنها معیشت او آسیب می بیند، بلکه حکمرانی ما نیز دچار آسیب جدی می شود».
معلمان استان کهگیلویه و بویر احمد در اعتراض به عدم استخدام در روز ۱۱خرداد ۱۳۹۸ تجمع کردند. یکی از این مربیان گفت: «بیش از ۱۴۰۰مربی پیش دبستانی در استان کهگیلویه و بویراحمد میانگین حقوق شان ۲۰۰هزار تومان است .من و خیلی از مربیان متاهل هستیم با ۲۰۰یا ۳۰۰ هزار تومان حقوق چگونه انگیزه کار داشته باشیم؟ دراین استان معلمان استخدام رسمی آموزش و پرورش نیستند و ما امنیت شغلی نداریم.» (سایت حکومتی کبنا – ۱۲خرداد ۱۳۹۸)
سال گذشته، معلمان زن و بازنشستگان در حداقل ۵۸۱ حرکت اعتراضی شرکت داشتند. معلمان ایران همچنین به ۵ رشته حرکت اعتراضی و تحصن سراسری دست زدند که معلمان زن در آنها نقش بسیار فعالی داشتند. این اعتراضات در سال جاری نیز همچنان ادامه داشته است.
همین پنجشنبه، ۱۱مهر ۱۳۹۸، شماری از فرهنگیان و معلمان در شهرهای اصفهان و تبریز در یک حرکت اعتراضی در مقابل اداره آموزش و پرورش در تبریز و اصفهان تجمع کردند و خواستار دریافت حقوق عقب مانده و سایر مطالبات خود شدند. آنها پلاکاردهایی حمل می کردند که روی آنها نوشته بود: «عدالت عدالت این است شعار ملت» و «تا حق خود نگیریم از پا نمی نشینیم.»
این مبارزه همچنان ادامه دارد.
