همه تلاش رژیم برای زنان کارآفرین ایران بر روی مشاغل ناپایدار خانگی متمرکز است
یکی از معیارهای ارزیابی کشورها از نظر توسعه، میزان حضور و مشارکت زنان در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی و از جمله شمار زنان کارآفرین است. زنان کارآفرین ایران اما انگشت شمار هستند و حضور زنان در سطوح مدیریت و تصمیم گیری های کلان معادل صفر است. معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده آخوند روحانی در آبان ۱۳۹۶ در این رابطه گفته بود: «زنان در پست های عالی مدیریتی ناپدید می شوند». (سایت حکومتی عصر ایران – ۹آبان ۱۳۹۶)
زنان کارآفرین ایران در چه شرایطی کار می کنند؟
![زنان کارآفرین ایران در چه شرایطی کار می کنند](https://women.ncr-iran.org/fa/wp-content/uploads/2020/09/Iranian-women-entrepreneurs-2.jpg)
مشارکت اقتصادی
۵۰درصد از جمعیت ایران را زنان تشکیل می دهند. با این همه نرخ مشارکت اقتصادی زنان بالای ۱۵سال، ۱۶.۳ درصد اعلام شده است. این در مقایسه با میانگین جهانی ۴۷.۶ درصد است. (خبرگزاری حکومتی ایسنا – ۱۷فروردین ۱۳۹۸)
نرخ بیکاری
نرخ بیکاری زنان در سال ۱۳۹۶، دو برابر مردان بوده است. در بهار سال ۹۸، به ازای هر چهار مرد تنها یک زن در اقتصاد مشارکت داشت و این آمار هر سال فاجعه بارتر می شود.
نرخ بیکاری زنان تحصیلکرده
وقتی به سراغ آمار بیکاری زنان تحصیلکرده دانشگاهی می رویم مشاهده می کنیم که از هر چهار زن دانشآموخته دانشگاه در ایران حداقل یک نفر بیکار است. بر اساس آمارهای رسمی مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری زنان دارای مدرک فوق لیسانس، دکترا و بالاتر بیشتر از نرخ کلی بیکاری در میان زنان است.
طبق آمارهای سال ۸۷ تا ۹۵ نرخ بیکاری زنان دارای تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر با سرعت زیادی از ۱۲درصد به ۲۶درصد افزایش داشته است. (سایت حکومتی تابناک – ۲۰تیر ۱۳۹۶ و سایت معاونت امور زنان و خانواده – ۶مرداد ۱۳۹۸)
با مقایسه آمارهای رژیم و اخبار منتشر شده از گسترش بیکاری، به روشنی می توان دریافت که آمار رژیم شفاف و قابل اتکا نیست. چرا که در سال ۹۴، همین رسانه های حکومتی، نرخ بیکاری زنان تحصیلکرده را ۸۵.۹درصد اعلام کرده بودند و از آن زمان تاکنون به گواهی همه اخبار وضعیت اشتغال نه تنها بهتر نشده، بلکه بدتر هم شده است.
زنان تحصیلکرده ایرانی اگر هم شغلی پیدا کنند اغلب در رشته های غیرمرتبط با رشته و در سطوح بسیار پایین تر از سطح تحصیلاتشان می باشد.
مشارکت در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها
در ایران بیش از هر کجای جهان، تمام تصمیمگیریها و سیاستگذاریها از سوی مردان صورت میگیرد. آرای مخالف نسبت به کار کردن زنها، سیاستهای استخدامی حذفکننده، سیاستهای محدودکننده در انتخاب شغل و رشته تحصیلی و انتظار ایفای نقش های صرفاً زنانه در فضای خانه از عواملی است که زنان ایرانی را به عقب می رانند.
مثلاً طبق آنچه که دولت آخوند روحانی برای فریب اذهان عمومی اعلام کرد، قرار بود ۳۰ درصد از پست های مدیریتی دولتی به زنان داده شود. اما حاصل آن تعداد بسیار کم نمایندگان زن مجلس، نداشتن حتی یک وزیر زن، نبودن هیچ زنی در شورای نگهبان و یا مجمع تشخیص مصلحت بود.
نظام مردسالار حاکم، همواره مردان را رسماً باارزشتر از زنان محسوب می کند. در همه قوانین رژیم، مرد، نانآور خانه تعریف شده و در اشتغال ارجحیت دارد.
موانع موجود در برابر زنان کارآفرین ایران
![موانع موجود در برابر زنان کارآفرین ایران](https://women.ncr-iran.org/fa/wp-content/uploads/2020/09/Iranian-women-entrepreneurs-3.jpg)
با توجه به همه این شرایط شاید بحث در مورد زنان کارآفرین غیرضروری به نظر برسد اما از آنجا که زنان ایرانی هرگز محدودیت ها و قوانین زن ستیزانه را به رسمیت نمی شناسند، شنیدن صحبت بعضی از معدود زنان کارآفرین ایران که توانسته اند کاری یا کارخانه ای تأسیس کنند شنیدنی است.
بنا بر آنچه که در رسانه های متعدد حکومتی منتشر شده است، يافتن منابع مالي مناسب، دسترسي به اطلاعات، جلب اعتماد بانک، بازار و همکاران و ايجاد تعادل بين کار و خانواده (آن هم زمانی که طبق قانون مدنی رژیم، مرد می تواند همسر خود را از اشتغال باز دارد)، از موانع و مشکلات زنان در راه اندازي کسب و کار به شمار می رود.
فاطمه غفوری، رئیس کانون زنان بازرگان استان قزوین، در مورد محدودیت زنان در دسترسی به منابع مالی می گوید: «موسسات مالی، زنان را مشتریان با ریسک بالا میدانند و تسهیلات کمتری به آنها پرداخت میکنند.»
غفوری سپس به موانع قانونی پیش روی زنان کارآفرین ایران پرداخته و می افزاید: «نبود اجازه شوهر و پدر برای خروج از کشور، نبود مشوق و حمایتهای مالیاتی و اقتصادی و نبود سواد اقتصادی برخی مسؤولان باعث شده در ۴۰سال گذشته اقدامات متناسبی با شان و توانمندی زنان انجام نشود.» (خبرگزاری رسمی ایرنا – ۲۳تیر ۱۳۹۹)
نسرین یوسفی، كارآفرین زن و فعال صنعتی در خراسان نیز می گوید: «قوانین مخل زیادی پیش روی كار زنان وجود دارد و اگر زنی بخواهد یك كارگاه كوچك راه اندازی كند، همین موانع مقرراتی مانع فعالیت وی می شود.»
وی می افزاید: «وقتی یك فعال اقتصادی مرد است از طریق دوستان اقتصادی خود به سرعت از وضعیت بازار، كمكهای دولتی و بازاریابی باخبر می شود اما دسترسی زنان به این گونه نت ورك ها كه مسیر را برایش روشن و هموار كنند، بسیار ضعیف است.»
وی ادامه می دهد: »كلینیك های مشاوره صنعتی برای مردان فعال است اما زنان دارای ایده در بخشهای مختلف نمی دانند كه برای پرورش ایده خود به كجا مراجعه كنند و چگونه ایده خود را به مرحله اجرا بگذارند.» (خبرگزاری رسمی ایرنا – ۳۱اردیبهشت ۱۳۹۷)
فاطمه غفوری، رئیس کانون زنان بازرگان استان قزوین نیز بر رویکرد رژیم نسبت به کارآفرینی زنان انگشت گذاشته و می گوید: «نهادهای متولی زنان فقط روی مسائل خانواده متمرکز شدهاند و اگر هم به سمت اقتصاد توجه کنند همه چیز را در مشاغل خانگی جستجو میکنند؛ درحالی که این نوع مشاغل غیرپایدار بوده و نمیتواند به نحو مطلوب به توانمندی زنان منجر شود». (خبرگزاری رسمی ایرنا – ۲۳تیر ۱۳۹۹)